آشنایی با عملکرد مغز

یکی از موضوعات بسیار جذاب در نوروساینس یا علوم اعصاب، نحوه عملکرد مغز است. امروزه از عملکرد مغز در بسیاری از زمینه های علوم رفتاری و روانشناسی استفاده می شود.

برای مثال از عملکرد مغز در ساخت عادت ها، مدیریت ترس ها، ذهن آگاهی و بسیاری موارد دیگر استفاده می شود.
مقدمه آشنایی با عملکرد مغز
یکی از کاربردهای عملکرد مغز که به شخصه بسیار به آن علاقه دارم، شناخت عملکرد مغز در مواجهه با ترس ها است که در این مقاله به توضیح کامل این مورد خواهیم پرداخت و در پایان این مقاله متوجه خواهیم شد که علت بسیاری از ترس ها به چه دلیل است؟

چرا آشنایی با عملکرد مغز اینقدر مهم است؟
همه ما، با شکل آناتومیکی مغز آشنا هستیم و در بسیاری از فیلم ها، کتاب ها و مستند ها با آن آشنا شدیم. اما شاید کمتر به نحوه عملکرد مغز خود فکر کرده باشیم که هر قسمت آن چگونه کار می کند.

به طور حتم اگر با عملکرد مغز خود آشنا شویم بهتر می توانیم از آن استفاده کنیم و عملکرد خود را در کار و زندگی بهبود ببخشیم.

شاید باور نکنیم ولی این واقعیت دارد که شناخت عملکرد مغز دید همه ما را نسبت به زندگی تغییر خواهد داد. در مقالاتی که در زمینه عملکرد مغز در آینده نزدیک خواهیم نوشت، به این موضوع پی خواهیم برد.

آناتومی مغز
تصویری از آناتومی مغز انسان
زمانی که با عملکرد مغز آشنا شدم تعجب کردم که چقدر دانستن این مطلب مهم و کاربردی بوده و این سوال در ذهن من ایجاد شد که چرا این موضوع در هیچ کتاب درسی در دانشگاه به دانشجویان تمام رشته ها تدریس نشده است.

با ما همراه باشید تا اطلاعات نابی در ارتباط با نحوه عملکرد مغز در مواجهه با ترس هایمان به دست آورید.

البته همان طور که مطرح کردیم، آشنایی با عملکرد مغز کاربردهای بسیاری زیادی دارد که به مرور و در مقالات مختلف با بسیاری از آن ها آشنا خواهیم شد.

آشنایی با عملکرد مغز سه گانه
مغز ما انسان ها به لحاظ عملکردی به سه قسمت تقسیم می شود که به ترتیب از داخلی ترین قشر به سمت خارجی ترین قشر مغز، عبارتند از:

مغز خزنده یا مغز قدیم:
مغز قدیم یا مغز خزنده، داخلی ترین قسمت مغز است که به مغز کروکدیلی نیز معروف است. کاربرد این قسمت از مغز برای ما خیلی مهم بوده و ریشه بسیاری از ترس های ما به این قسمت از مغز برمی گردد. به لحاظ عملکردی این قسمت از مغز ما، وظیفه محافظت از خطرات احتمالی را شامل می شود.

به عبارتی هر زمان که احساس خطر می کنیم، این قسمت از مغز توسط آمیگدال یا بادامه دستور ترشح هورمون آدرنالین را صادر می کند و وقتی این هورمون ترشح می شود، اتفاقات فیزیولوژیکی خاصی در بدن ما اتفاق می افتد.

آشنایی با عملکرد مغز - آناتومی مغز های سه گانه

آشنایی با محل قرار گیری مغز های سه گانه
افزایش ضربان قلب
اولین اتفاقی که در بدن با ترشح هورمون آدرنالین می افتد آن است که برای چند لحظه کاملا ثابت می ایستیم و به یک نقطه خیره می شویم.

دلیلش این است که بدن در حال آماده کردن خود، برای مقابله با خطرات احتمالی است. یکی از این آمادگی ها، افزایش ضربان قلب به منظور خون رسانی به بافت های عضلانی است.

اگر تا به حال کسی با شما دعوا کرده باشد، احتمالا این موضوع را کاملا به خاطر می آورید که بدن بلافاصله سفت و سخت می شود و زور ماهیچه ها نیز چندین برابر می شود. دقیقا علت فیزیولوژیک آن، افزایش خون رسانی از طریق افزایش ضربان قلب است.

خشک شدن بزاق دهان
مورد دیگر هم که در بدن اتفاق می افتد، این است که بزاق دهان کاملا خشک می شود. علت آن هم این است که مغز به قوه هاضمه دستور عدم فعالیت می دهد. چون در آن لحظه تمام قوای بدن صرف مقابله با خطر یا فرار از خطر صرف می شود.

این مورد را شاید زمان دعوا با کسی متوجه نشده باشیم اما زمانی که قرار است برای جمعی سخنرانی کنیم، حتما خشک شدن دهان را تجربه کردیم. در آن زمان هم به این دلیل که مغز ما در سخنرانی کردن احساس خطر می کند، آدرنالین ترشح می شود.

تمام این موارد از زمان تولد در بدن ما به عنوان عاملی برای مراقبت از جانمان قرار داده شده است که اجداد غارنشین ما برای مراقبت از خودشان در برابر حیوانات و درندگان به صورت ناخودآگاه از این عملکرد مغز استفاده می بردند.

اما نکته ای که وجود دارد این است که در عصری زندگی می کنیم که خطراتی مثل حیوانات تقریبا وجود ندارد و بسیاری از عواملی که منجر به ترس ما می شود، به صورت ناخودآگاه توسط مغز ما اتفاق می افتد.

فرض کنید برای اولین بار قرار است یک قرار ملاقات کاری با فردی انجام دهیم. با توجه به اینکه مغز ما آن را ناشناخته می داند و نمی تواند متوجه شود که موقعیت خطرناکی برای ما هست یا نه، شروع به ترشح آدرنالین می کند.

یا زمانی که برای انجام دادن یک آزمایش پزشکی به بیمارستان یک مطب پزشک مراجعه می کنیم، با اینکه هیچ خطری تهدیدمان نمی کند از آن فرار می کنیم یا طبق عملکرد مغزمان دچار افزایش ضربان قلب می شویم.

مغز میانی یا مغز احساسی:
این قسمت از مغز که به عبارتی لایه های داخلی مغز هستند، وظیفه احساسات را برعهده دارند. احساساتی مانند شادی، ناراحتی، خشم و …

به عبارتی تعاملات اجتماعی ما به عملکرد این قسمت از مغز برمی گردد. زمانی که با افراد ارتباط برقرار می کنیم از این قشر از مغز خود استفاده می کنیم.

یک نکته پرانتزی: جالب است بدانیم برای خرید کردن هم از این قشر مغز استفاده می کنیم نه از مغز بیرونی یا نئوکورتکس. چون اکثر خریدهای ما احساسی هستند نه منطقی.

مغز بیرونی یا نئوکورتکس:
این قسمت از مغز، که در بیرونی ترین لایه مغز هم قرار گرفته است، با نام نئوکورتکس شناخته می شود.

این قسمت از مغز تمام اطلاعات منطقی و آماری و تمام اطلاعاتی که در طی زمان کسب می کنیم را در خود جای می دهد. زمانی که مطلبی را آموزش می بینیم، این قسمت از مغز ما فعال می شود.

آشنایی با عملکرد مغز
تصویری از نئوکورتکس مغز
حالا چرا اینقدر عملکرد مغز مهم است؟
دلیل اهیمت آشنایی با عملکرد مغز این است که می توانیم ترس هایی که در دنیای امروز برای ما اتفاق می افتد را تا حد قابل قبولی کنترل کنیم. شاید بپرسید چطور می توان این کار را انجام داد؟

جواب این سوال این است که مغز خزنده ما در برابر مواردی که ناآشنا و خطرناک به نظر می رسد شروع به فعالیت می کند و ترشح آدرنالین . اما زمانی که اطلاعات مرتبط با آن محیط یا موقعیت در نئوکورتکس ما قرار می گیرد، مغز خزنده ما تا حد قابل قبولی (اگر نگوییم کاملا) کنترل می شود.

از طریق همین یک نکته، به راحتی می توانیم بسیاری از ترس های خود را کنترل و بعد از مدتی از بین ببریم.

یکی از این موارد سخنرانی کردن است. اگر در مورد سخنرانی اطلاعات علمی داشته باشیم، دیگر سخنرانی کردن یک موضوع ترسناک به نظر نخواهد آمد.

و یا اگر از محیط های بیمارستانی یا محیط های پزشکی می ترسیم و ضربان قلب ما افزایش پیدا می کند، می توانیم با اضافه کردن اطلاعات در رابطه با آن محیط به نئوکورتکس مغزمان، ترس خود را تا حد بسیار زیادی کنترل کنیم تا دیگر مغز خزنده فعال نشود.

بنابراین خوب است اطلاعاتی جامع قبل از مواجه شدن با هر محیط استرس زا و نگران کننده مثل محیط های بیمارستانی کسب کنیم تا بتوانیم تا حد قابل قبولی استرس ها و نگرانی های خود را کنترل کنیم.

از این طریق است که هورمون آدرنالین دیگر توسط آمیگدال ترشح نخواهد شد و ضربان قلب ما آنقدر بالا نخواهد رفت که باعث بروز نگرانی ها و ترس های افراطی شود.

اگر این مقاله به نظر شما جالب بود، پیشنهاد می کنم، مقاله مسیر عصبی سایت را نیز حتما بخوانید. این دو مقاله به نوعی مکمل هم هستند.

جمع بندی آشنایی با عملکرد مغز
بنابراین اگر بخواهیم بحث آشنایی با عملکرد مغز را جمع بندی کنیم:

همه ما مغزی داریم که به لحاظ عملکردی به سه قسمت تقسیم می شود. نخست مغز درونی یا مغز خزنده که محافظت از ما، وظیفه اصلی آن است. دومین قسمت مغز، مغز میانی یا مغز احساسی است که تعاملات اجتماعی ما به آن بر می گردد و سومین قسمت مغز، مغز منطقی یا نئوکورتکس مغز است که وظیفه تجزیه و تحلیل اطلاعات را بر عهده دارد.

در مواجهه با هر موقعیت جدیدی، ابتدا مغز خزنده فعال می شود، در صورتی که خطری ما را تهدید نکند، مغز میانی یا احساسی ما فعال می شود و به دنبال آن احساسات ما نسبت به آن موضوع بروز می کند و در نهایت، مغز بیرونی ما فعال می شود که به دنبال تجزیه و تحلیل موقعیت مورد نظر است.

افزودن اطلاعات به مغز بیرونی یا نئوکورتکس مغز مغز خزنده را تا حد قابل قبولی کنترل می کند. این نکته در همه بسیاری موارد به ما کمک می کند. مانند مدیریت خشم، استخدام کارمند، رفتن به جلسات مصاحبه کاری.

برای اینکه بتوانیم ترس هایمان را کنترل کنیم، پیشنهاد می کنم این قانون را به خاطر بسپاریم:

هر وقت از انجام یک کار می ترسم یا از انجام آن فرار می کنم، یعنی اینکه هنوز آنقدر اطلاعات به نئوکورتکس مغزم وارد نکردم که مغز خزنده خود را آرام کنم.
 منبع: tapesheghalb.com